Ervaringskennisplein en Helpdesk hoognodige vraagbaak

Je kunt een hele boom opzetten over ervaringskennis, maar wat is het eigenlijk en hoe kan het in beleid en hulpverlening worden ingepast? Voor een antwoord op dit soort vragen kun je terecht bij het Ervaringskennisplein.

Samen hebben deze partijen het Ervaringskennisplein opgezet, dat in februari 2024 werd opengesteld voor het publiek: ervaringsdeskundigen, andere professionals, beleidsmakers en overige belanghebbenden. Het Ervaringskennisplein komt overigens deels voort uit een eerder project, de Vliegende Brigade Ervaringsdeskundigheid. De brigade had als missie om de inzet van kennis en ervaring van cliënten en naasten overal gemeengoed te laten worden.

Maar al spoedig werd duidelijk dat het belang van de beschikbare informatie niet altijd even duidelijk of relevant was voor de beroepspraktijk van deze of gene professional. Om dat op te vangen, is er binnen het Ervaringskennisplein een Helpdesk georganiseerd. Daar kun je vragen stellen, maar de helpdeskmedewerker kijkt ook of er wellicht nog achterliggende vragen zijn die beantwoord zouden moeten worden.

Wegwijzer

Jenny de Jeu is de mens achter de helpdesk. Ze beantwoordt vragen over ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid en helpt mensen om de juiste informatie te vinden waar ze verder meer kunnen in de dagelijkse beroepspraktijk.

Verzoeken tot publicatie van artikelen of manuscripten neemt De Jeu niet zelf in behandeling, maar verwijst ze door naar de initiatiefnemers van het Ervaringskennisplein. Mensen die op zoek zijn naar een baan als ervaringsdeskundige attendeert ze op de vacaturelijsten bij de VvEd of MIND-Atlas.

De Jeu vergelijkt de helpdesk met ‘de aardige mevrouw in de bibliotheek die bezoekers kundig de weg wijst en hen waar nodig helpt om hun vraag te verhelderen’.

Totdat het Ervaringskennisplein van start ging, moest De Jeu mensen soms wel naar vijf verschillende plekken verwijzen voor de benodigde informatie – hier vind je dit, en daar vind je dat. Nu kunnen de vragenstellers op één plek terecht. Op het Ervaringskennisplein is alle bekende informatie over ervaringskennis voorhanden. Nadrukkelijk doel is om die kennis voortdurend te actualiseren en op peil te houden.

Communicerende vaten

Karin Sok, senior-adviseur en projectleider van het team Zeggenschap en burgerbetrokkenheid bij Movisie, beschouwt het Ervaringskennisplein en de Helpdesk als communicerende vaten. Ze geeft een voorbeeld ter illustratie: ‘Onlangs kreeg de Helpdesk de vraag over hoe om te gaan met vergoedingen voor ervaringsdeskundigen en hoe je mensen kunt belonen die hun ervaringskennis met anderen willen delen. Samen zijn helpdesk én kennisplein aan de gang gegaan om hierop een antwoord te kunnen geven. Dat gezamenlijke antwoord zal binnenkort op het Ervaringskennisplein terug te vinden zijn.’

Uit de vragen die de helpdesk tot nu toe binnenkreeg, komt volgens De Jeu en Sok duidelijk naar voren dat er veel belangstelling is voor (informatie over) ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. Interesse wordt lang niet altijd omgezet in daden. Er is geen gebrek aan mooie woorden over ervaring als wezenlijke kennisbron, waarmee zorg- en welzijnsprofessionals hun werk beter kunnen laten aansluiten op wat cliënten nodig hebben. Maar het wordt opmerkelijk stil als organisaties wordt gevraagd om ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid daadwerkelijk in hun beleidsvoering te passen.

Niet altijd antwoord

Met het Ervaringskennisplein en de Helpdesk moet informatie over ervaringskennis toegankelijk worden als eerste stap in een beter en breder gebruik ervan in de beroepspraktijk. Dat proces vereist langdurige investeringen. Het gaat tenslotte om een veranderproces dat soms minder snel gaat dan de deelnemers wensen en bovendien niet lineair verloopt. Het bij tijd en wijle trage verloop van een veranderproces wordt geregeld, al dan niet abusievelijk, vergeleken met de Processie van Echternach ofwel drie stappen naar voren, twee stappen terug.

Hoe voorkom je teleurstelling en verlies aan motivatie bij de partijen? Vanaf het begin hebben de initiatiefnemers benadrukt dat mensen niet van de Helpdesk en het Ervaringskennisplein mogen verwachten dat ze elke vraag meteen kunnen beantwoorden.

In de afgelopen maanden is meermaals gebleken dat mensen ook vragen stellen over zaken waarover nog weinig kennis of informatie bestaat. Denk bijvoorbeeld aan de relatie tussen ervaringskennis, belangenbehartiging, en cliënt en bewonersparticipatie. Of aan de mogelijkheid dat ervaringsdeskundigheid wordt geïnstitutionaliseerd.

Na de lancering van het Ervaringskennisplein zijn de oprichters ervan door een aantal mensen en organisaties aangesproken op de gehanteerde beschrijvingen. ‘Ze maakten ons duidelijk dat die soms minder neutraal waren dan we zelf veronderstelden. Na meerdere gesprekken hebben we de beschrijvingen aangepast, ook die van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid.

In de huidige beschrijving op het Ervaringskennisplein staat dat soms het hebben van de ervaring al wordt gezien als ervaringsdeskundigheid. Maar ook dat in een groot aantal praktijken en omschrijvingen pas van ervaringsdeskundigheid wordt gesproken wanneer mensen de vaardigheden bezitten om hun ervaringskennis in te zetten voor anderen.

Discussie

De discussie over begrippen zal nog wel even voortduren, denkt Sok, maar het moet geen semantische discussie ohne Ende worden. Want dan raakt het uiteindelijke doel uit het zicht: een gelijkwaardige plaats voor ervaringskennis naast wetenschappelijke en professionele kennis. ‘Als de Helpdesk Ervaringsdeskundigheid en het Ervaringskennisplein dat samen kunnen helpen voorkomen, is hun bestaan meer dan gerechtvaardigd.’  

Meer informatie vind je op de website van het Ervaringskennisplein.

Tekst Jan van Dam