‘Op zondagavond doen we spelletjes’

‘s Morgens beginnen we de dag met het ochtendgebed in onze huiskapel en we gaan elke avond om half zeven bij de oudere zusters bidden. Bij het middaggebed in de grote kapel is iedereen welkom. Verder eten we tussen de middag samen en doen we spelletjes op zondagavond. Op zaterdag hebben we Indonesische dag, een dag voor onszelf. Vanaf het begin hebben we die ruimte gekregen. Door de kracht die we daarvan krijgen, de aandacht voor onze wortels, kunnen we ook zorg geven aan de zusters.’

Inmiddels is er een kruisbestuiving ontstaan tussen de twee culturen, vertelt zuster Christella. ‘De Indonesische gastvrijheid hebben we behouden, maar op z’n Nederlands georganiseerd, met afspraken in plaats van spontane bezoekjes. In het begin waren sommige zusters bang voor veranderingen, met al die jonge zusters van buiten. Begrijpelijk, er was sinds 1965 geen jonge zuster meer bijgekomen. Maar ik was wel eens geïrriteerd als moeder-overste zei: 'In Nederland doen we dat nu eenmaal zo. Doe dat ook maar.' Als je samen een gemeenschap wil vormen, moet je bewegen, samen beslissingen nemen. Dat heeft tijd gekost.’

Acceptatie

‘Onze oplossing was er niet zoveel woorden aan te besteden, geen eindeloze vergaderingen, maar er gewoon te zijn en te doen. Er waren ook zusters die het niet eens waren met onze aanwezigheid, maar die werden langzaamaan een voor een stil.

Zuster Klarina, die zes jaar geleden naar Denekamp kwam, heeft die tijd niet meegemaakt en alleen maar acceptatie en respect ervaren. ‘We zijn echt een eenheid. De oudere zusters proberen mij als jongste ook te begrijpen en zijn enorm betrokken bij wat we doen. Het komt van twee kanten. Als we ’s middags samen eten, vragen ze soms zoveel dat we nauwelijks tijd hebben om een hap te nemen.’

Tijdgeest

‘De oudere zusters zijn heel blij dat wij leven in de brouwerij brengen, vreugde en blijdschap’, zegt zuster Reinalda over het leeftijdsverschil. ‘Ze zijn ook dankbaar dat het klooster door kan gaan. Zij hebben altijd hard gewerkt buiten het klooster, in de zorg en het onderwijs. Ze hebben scholen en ziekenhuizen opgericht, de zorg voor kinderen en ouderen. Dat kunnen ze niet meer en het is inmiddels allemaal overgenomen door anderen. Wij doen het op een nieuwe manier. Wij halen de maatschappij bij ons naar binnen en willen zo iets voor anderen betekenen.’

‘Daarmee sluiten we aan bij onze stichteres, Moeder Anselma’, zegt zuster Klarina. ‘Zij vond dat de zusters de nood van de tijd aandacht moesten geven. De tijdgeest is nu dat mensen rust zoeken en verbinding. Die ruimte bieden wij, als een soort baarmoeder, een oase.’

In het klooster in Denekamp kun je onder meer terecht voor retraites, vieringen in de kapel en lezingen, bijvoorbeeld over de kunst van het ouder worden. Bij de receptie was al te merken dat er veel aanloop is. ‘Er komen meest groepen, van ouderen tot studenten, maar ook mensen alleen’, zegt zuster Christella. ‘Soms is het echt hectisch. We hebben op dit moment 35 personeelsleden. Plus vrijwilligers. In onze keuken wordt elke dag voor tweehonderd mensen gekookt. Voor de zusters, de bewoners van Gravenstate, de gasten en de Oekraïense vluchtelingen die hiernaast wonen.’

Wat de zusters hun gasten bieden, is rust in stressvolle tijden en de ontmoeting van mens tot mens. ‘Wij zijn niet van de grote projecten, maar van het persoonlijke gesprek en een warm welkom. Pas zei iemand: 'Ergens anders krijg je een sleutel en het nummer van je kamer, hier word je persoonlijk gebracht. Ik voel dat ik er mag zijn.' Dat is de baarmoeder die wij willen bieden. Daarbij hebben we het niet over God - dan schrikken Nederlanders - maar over liefde. En als mensen in de rust ontdekken wat echt belangrijk is in hun leven, wat dat ook is, zijn we helemaal dankbaar.’

De zusters delen lessen over hoe je duurzaam kunt samenleven met verschillende generaties en culturen.

De zusters Franciscanessen leven volgens drie geloften die ze hebben afgelegd en elk jaar vernieuwen: gehoorzaamheid, kuisheid en soberheid. Ze vormen een internationale gemeenschap, met een lange traditie, ook in het vormen van een zorgzame leefgemeenschap. In het klooster gelden vaste leefregels over hoe je omgaat met anderen en er is een dagorde. Kunnen ze daar flexibel in zijn?

‘Die ruimte is er. We hebben nu bijvoorbeeld vier dagen een groep zusters uit Indonesië op bezoek die in Assisi zijn geweest. De momenten die we normaal met de oudere zusters hebben, brengen we nu door met hen.’

Leeftijdsverschil

Het leeftijdsverschil in hun leefgemeenschap speelt al lang geen rol meer, zeggen ze. De oudere zusters zijn blij met hun aanwezigheid, hun aandacht en dat zij hen meenemen in de liturgie en de feestdagen. En ze zijn enorm betrokken bij alles wat er in het klooster gebeurt. Die betrokkenheid geeft de jongere zusters vleugels.

‘Ons werk is hun werk. Die steun is belangrijk. Zij hebben hard gewerkt, wij zorgen dat zij een goede oude dag hebben en blijven altijd oog houden voor wat zij nog kunnen. Als ze niet meer kunnen fietsen, schaffen we duo-fietsen aan en zoeken we vrijwilligers die met mooi weer met de zusters op pad willen. Er komen veel scholieren uit Denekamp voor stage of in hun vrije tijd de oudere zusters bezoeken en helpen. Dat verbindt ook de generaties.’

Lessen

De zusters delen mooie lessen over hoe je duurzaam kunt samenleven met verschillende generaties en culturen. Lessen die in deze hectische, individualistische samenleving heel vernieuwend zijn. Centraal staat hun motto: ‘Uit rust komt kracht’. Midden in de hectiek van het bestieren van een retraitecentrum, valt op hoe ‘present’ en betrokken de zusters zijn. Een gezamenlijk cyclisch ritme zorgt voor rustmomenten, zoals tijd voor gebed en stilte. En tijd voor ontmoeting, een spelletje doen, of fietsen op de tandem. Daarnaast laten ze zien dat een gemeenschap zijn veel meer is dan wederzijdse afspraken en rolverdelingen. Het gedeelde verlangen om aanwezig te zijn bij de ander en de intentie de ander zonder oordeel te aanvaarden, is de basis voor de gemeenschap. Dit betekent iedere dag weer de bewuste keuze maken om barmhartig te zijn. Deze belofte spreken zij ook ieder jaar opnieuw uit. De zusters geloven in ‘gewoon doen’, ook bij wrijving, in blijven zorgen voor elkaar en trouw zijn.