Voetbal Herinneringen tegen eenzaamheid bij ouderen

De interventie Voetbal Herinneringen helpt ouderen die kampen met sociale eenzaamheid, onder wie mensen met (beginnende) dementie. Voetbal Herinneringen is opgenomen in de databank Effectieve sociale interventies van Movisie.

Voetbal Herinneringen organiseert bijeenkomsten voor ouderen in het stadion van een voetbalclub, het clubmuseum of een voetbalkantine. Deelnemers zitten aan tafels waarop foto’s, boeken en andere memorabilia liggen uitgestald. Aan de hand hiervan halen ze onder begeleiding van vrijwilligers voetbalherinneringen op. De bijeenkomst duurt net zo lang als een voetbalwedstrijd: tweemaal 45 minuten met een kwartier pauze.

Zo wil Voetbal Herinneringen ouderen ondersteunen en bijdragen aan minder eenzaamheid: zij ervaren weer plezier en meer zelfvertrouwen. Ook ondersteunt de aanpak mantelzorgers: zij zien hun dierbaren tijdens de bijeenkomsten weer opbloeien.

Eredivisieclubs

Arjen Pijfers is oprichter van Voetbal Herinneringen in Nederland. ‘Het project komt uit het Verenigd Koninkrijk. Ik heb contact gezocht met de oprichter daar en heb in Schotland een aantal clubs mogen bezoeken waar Football Memories werd uitgevoerd. Toen dacht ik: dat kunnen we in Nederland ook!’

‘Nu voeren we vanuit Alzheimer Nederland Voetbal Herinneringen uit bij 27 voetbalclubs, voornamelijk profclubs.’ Foto: Jules van Iperen.

Eenmaal thuis ging Pijfers in gesprek met partijen als het Ouderenfonds, Alzheimer Nederland, de KNVB en de Eredivisie. Hoewel er veel interesse was, lukte het in eerste instantie niet om concrete samenwerking aan te gaan. Pijfers: ‘Ik ben toen zelf klein begonnen en heb Stichting Football Memories in Nederland opgezet. Samen met de club Willem II heb ik de aanpak in Nederland opgezet. En dat werd een succes.’

In samenwerking met de juiste contactpersonen van de Eredivisieclubs lukte het uiteindelijk de aanpak ook bij andere clubs uit te gaan voeren.

De training voor vrijwilligers is een belangrijk onderdeel van de interventie. Pijfers ontwierp en ontwikkelde de training samen met Alzheimer Nederland. ‘Alzheimer Nederland richt zich steeds meer op de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun naasten. Daar past dit goed bij, dus toen hebben we besloten samen verder te gaan. En nu voeren we vanuit Alzheimer Nederland Voetbal Herinneringen uit bij 27 voetbalclubs, voornamelijk profclubs. De komende tijd wil Pijfers ervoor zorgen dat ook amateurclubs Voetbal Herinneringen weten te vinden.

‘Voetbal is bij uitstek iets waardoor oudere mannen wél naar buiten komen’

Wat heeft ervoor gezorgd dat Voetbal Herinneringen zo'n succes is? Pijfers: ‘Voetbal Herinneringen heeft een groot publiek. Voetbal is van alle tijden en in Nederland zijn er zo veel plekken waar je de aanpak kunt uitvoeren. En: voetbal is vaak een mannending. Oudere mannen zijn vaak lastiger te bereiken. Voetbal is bij uitstek iets waardoor zij wél naar buiten komen.’

Volgens Pijfers staat bij Voetbal Herinneringen de ‘samenbeleving’ centraal: ‘Voetbal is samen naar het stadion, samen juichen en samen huilen. Dat samen beleven is heel betekenisvol en krachtig. Bij Voetbal herinneringen halen we dat weer naar boven.’

Erkende interventie

Voetbal Herinneringen is sinds september 2023 een erkende interventie en opgenomen in de databank Effectieve sociale interventies van Movisie. Met behulp van subsidie van het ZonMw-programma ‘Versterking aanpak eenzaamheid’ heeft Pijffers het erkenningstraject bij Movisie doorlopen en de interventie goed op papier gezet. ‘Iedereen heeft wel een onderbuikgevoel wat een interventie doet, maar het maken van een beschrijving dwingt je tot de essentie te komen. Voorheen wekte ik enthousiasme door te vertellen wat wij doen. Nu gaat het over wat de interventie voor ouderen doet. En dat werkt beter’, zegt Pijfers.

‘Begin vooral klein en maak het lokaal eerst tot een succes.’ Foto: Toin Damen.

De erkenning is nuttig in het gesprek met clubs en gemeenten. ‘Ik weet niet hoeveel mensen ons nu echt weten te vinden via de databank. Maar erkenning helpt bij het communiceren over de interventie. Je hebt meteen de interesse van gemeenten, maar ook van andere interventie-eigenaren. Ik deel regelmatig mijn ervaringen met het opschalen en beschrijven van de interventie.’

De tip die Pijfers dan meegeeft: ‘Begin vooral klein en maak het lokaal eerst tot een succes. Denk wel alvast na: als dit een succes wordt, hoe gaan we het verder brengen?’

Belang van beschrijven

Het traject van erkenning dat interventies moeten doorlopen om te worden opgenomen in de Databank Effectieve sociale interventies is niet gemakkelijk en vergt veel tijd. Nele Blommestein, projectleider bij Movisie: ‘Het voorbeeld van Voetbal Herinneringen laat zien hoe belangrijk het is om je aanpak goed op papier te hebben staan, zodat deze overdraagbaar is en uit te voeren is op andere plekken. Zonder een goed handboek, onderzoek naar de uitvoer van de interventie en inzicht in de werkzame elementen van je aanpak was het waarschijnlijk niet mogelijk geweest de interventie in korte tijd op een goede manier te verspreiden.’

Databank Effectieve sociale interventies

Voetbal Herinneringen is in augustus 2023 door een onafhankelijk panel van praktijkbeoordelaars beoordeeld als ‘Goed beschreven’. Deze erkenning biedt uitvoerders de zekerheid van een goed beschreven en uitvoerbare interventie. Je vindt meer dan honderd erkende sociale interventies in de databank Effectieve sociale interventies op de website van Movisie. Meer informatie over de databank of ben je benieuwd of jouw aanpak een erkende interventie kan worden? Kijk op de website.