Professionals uit zorg en welzijn bij elkaar in de wijk

WerKplaatsen sociaal domein
Informele samenwerking

De waarde van informele ontmoetingen

Zonder verplichting, notulen of agenda koffiedrinken? In de wijk Emmen Bargeres komen elke maand professionals uit zorg en welzijn bij elkaar. Dat levert verrassende samenwerkingsverbanden op. Onderzoeker Marjolanda Hendriksen: ‘Professionals bellen elkaar steeds vaker en denken meer in samenhang.’

Het wijkcentrum Brinkenhoes in de wijk Bargeres in Emmen is niet bepaald een broeinest van ontmoeting als Nick Cramer er twee jaar geleden aan de slag gaat bij de Leefstijlstraat. Er is wel een Living Lab. ‘Een soort netwerk rondom gezondheid. Maar dat bestaat alleen uit kennisinstellingen en gaat altijd over onderwijs en om complexe, ingewikkelde doelen en plannen.’

Verbinden

Zelf heeft Cramer het belang van een levendig wijkcentrum voor ogen. Hij wil ontmoetingen tussen bewoners stimuleren en op een laagdrempelige manier professionals in zorg en welzijn met elkaar verbinden. Met een collega pakt hij het wijkkrantje erbij en samen bellen ze wat nummers van zorg- en hulpverleners met de vraag of ze af en toe willen komen koffiedrinken.

Goede basis

Cramer: ‘Het doel is elkaar ontmoeten zonder verplichting, agenda of notulen. Door vertrouwd te raken met elkaar krijg je een goede basis voor samenwerking.’ Tot zijn verbazing komen er meteen tien professionals op af. ‘Ze vinden het allemaal hartstikke leuk om van elkaar te horen wat ze doen, te delen wat er speelt in de wijk en welke hulp- en ondersteuningsvragen er zijn.’

Nu, anderhalf jaar later, is er een ontmoetingsgroep waar zestien professionals bij zijn aangesloten. Jongerenwerker bij verslavingszorg Martin Bosma is daar één van. Maar ook gebiedscoördinator bij de gemeente Emmen Erik van Loon en buurtsportcoach Hidde Beekman. Anderen werken in Bargeres als wijkverpleegkundige, diëtist, leefstijlcoach, POH of buurtwerker.  

‘Ze dachten dat bij verslavingszorg een wachtlijst bestond’

Bargeres is geen makkelijke wijk om iets van de grond te tillen, zeggen Cramer, Bosma, Van Loon en Beekman aan tafel in het Brinkenhoes. In de wijk wonen zo’n 9000 inwoners grofweg verspreid over drie gebieden. Een welvarend stuk met veel zelfbouw zit geplakt aan een jaren '70-wijk. Hier wonen veel gezinnen. Verderop leven veel alleenstaanden. Er is veel groen in de wijk, maar er zijn amper actieve bewoners en er is weinig samenhang en ontmoeting. Eenzaamheid speelt een grote rol.

Klusjes

Van Loon: ‘Het triggerde me dat de POH’s tijdens het koffiedrinken vertelden dat ongeveer de helft van de mensen bij de huisarts komt met niet-medische klachten en vragen. Dat kan zelfs gaan om klusjes in of rond het huis. Vaak zoeken ze gewoon een vertrouwd persoon die hen kan helpen.’

Huiskamer

Om huisartsen te ontlasten en mensen preventief te helpen, zoeken een paar deelnemers uit de ontmoetingsgroep een oplossing. Ze zetten in het Brinkenhoes een huiskamer op waar bewoners binnenkort kunnen komen koffiedrinken, anderen kunnen ontmoeten en met allerlei hulpvragen terecht kunnen. De huisarts kan mensen hiernaar verwijzen.

Zorgprofessionals voor wijkcentrum Brinkenhoes

Inmiddels zijn bij de informele ontmoetingsgroep zestien professionals aangesloten

POH’s op hun beurt horen dat er een wijkkrant is met daarin een agenda met allerlei activiteiten waar patiënten aan kunnen deelnemen. Maar ook wat andere zorg- en hulpverleners voor hun patiënten zouden kunnen betekenen. Bosma: ‘Ze dachten dat bij verslavingszorg een wachtlijst bestond. Terwijl dat bij ons voor jongeren onder de 23 jaar helemaal niet het geval is.’

Verslaving

Als Bosma hoort dat veel bezorgde ouders bij POH’s aankloppen met vragen over verslaving aan sociale media bij jongeren, organiseert hij hierover samen met welzijnsorganisatie Sedna een informatieavond. Sportcoach Beekman adviseert op zijn beurt de POH’s hoe ze patiënten in beweging kunnen krijgen en vertelt dat hij daarin een rol kan spelen. Vervolgens zet hij een beweeggroep op. Hij heeft dan al een wandelgroep waar ook patiënten aan kunnen deelnemen. Beekman: ‘Belangrijk is dat POH’s patiënten mijn naam en nummer kunnen geven. Dat geeft vertrouwen.’

Scholing

Ook de wijkverpleegkundige komt in actie. Als Cramer vertelt dat hij samenwerkt met TNO aan een onderzoek naar de relatie tussen dementie en leefstijl, wil ze samen met hem hiervoor iets gaan opzetten in de wijk. Er ontstaat een samenwerkingsverband tussen de wijkverpleegkundige, de casemanager dementie, een huisarts en de diëtist. Zij willen leren hoe ze vanuit hun eigen vakgebied mensen met beginnende dementie het best kunnen informeren en begeleiden naar eigen regie op leefstijl. Cramer zorgt voor een subsidie om een scholing te ontwikkelen. Nu leren vijftien professionals onder andere hoe ze de bewoners kunnen begeleiden naar de beweeggroep van Beekman of naar vrijwilligerswerk in de wijk.

Tegenwoordig weten de professionals steeds beter van elkaar wie wat doet en naar welke gezichten en namen ze kunnen verwijzen. De informele ontmoetingen krijgen voor hen steeds meer waarde. Gebiedscoördinator Van Loon: ‘Doordat we samenkomen, zie ik steeds meer kansen om me ergens bij aan te sluiten en kunnen we elkaar versterken.’ Voor Cramer is het allerbelangrijkste dat als hij een idee, een suggestie of een vraag heeft, hij meteen Van Loon kan bellen. Hierdoor ontstaan in korte tijd allerlei plannen. Zo is ook de huiskamer er gekomen. ‘Samen met Erik en de beheerder van het Brinkenhoes ben ik het idee gaan uitwerken.’

Er komt zelfs elke keer minimaal één POH

Jongerenwerker Bosma vindt het waardevol dat hij de andere professionals heeft leren kennen en ze gebruik kunnen maken van elkaars expertise. Het valt sportcoach Beekman op dat alle professionals dezelfde belangen hebben. Hij is vooral positief dat door de verwijzingen nu meer bewoners op zijn activiteiten afkomen. Hij hoopt in de toekomst in co-creatie met ze te gaan samenwerken.

Overvolle agenda’s

Sinds de zomer van 2024 zijn ook onderzoekers Marjolanda Hendriksen en Coby Arents van het lectoraat Sociale Kwaliteit van NHL Stenden Hogeschool verbonden aan de ontmoetingsgroep. Vandaaruit werken ze samen met Werkplaats Sociaal Domein Friesland. Op verzoek van Movisie en het ministerie van VWS observeren ze welke betekenis en waarde de ontmoetingsgroep in Bargeres heeft. Af en toe stellen ze een laagdrempelige vraag. Hendriksen: ‘Het interessante is dat de ontmoetingsgroep heel informeel is opgezet en dat al die professionals met overvolle agenda’s toch elke keer tijd vrijmaken om samen te komen. Er komt zelfs elke keer minimaal één POH. Terwijl huisartsenpraktijken niet snel aansluiten bij informele samenwerkingsverbanden.’

Wijkbewoners

Er zijn in de toekomst nog wel wat stappen te zetten. Zo zou de ontmoetingsgroep ook wijkbewoners en informele partijen zoals sleutelfiguren erbij willen betrekken. Maar dat is tegelijkertijd lastig in Bargeres. Om daar wat meer zicht op te krijgen, vroegen Hendriksen en Arents een bewoner die de wijk goed kent, een beeld te schetsen van de wijk en haar bewoners. ‘Maar ook hij concludeerde dat de wijk versplinterd is en dat de kracht van bewoners niet gebundeld is’, zegt Hendriksen.

Verschil maken

De onderzoekers zien in de ontmoetingsgroep steeds meer waarde in wat ontstaat en in wat dit oplevert. Elkaar kennen en op deze manier samenwerken, moet je niet onderschatten, zeggen ze. Hendriksen: ‘Zo bellen de professionals elkaar tussendoor steeds vaker met vragen en ideeën en denken ze steeds meer in samenhang. Dat lijkt klein, maar vergeet niet dat voordat Nick Cramer hier kwam, professionals met veel minder samenhang aan het werk waren. In het werkproces van professionals zorgen zulke veranderingen voor andere manieren van werken in de zorg die het verschil gaan maken. Want het aantal hulpvragen in zorg en welzijn neemt toe, maar het aantal professionals niet. Voorwaarde voor de manier van werken, zoals in Bargeres is wel dat professionals nieuwsgierig zijn en in verbinding willen zijn met anderen.’

Tekst: Karin van Lier
Beeld: Chantal Eelen