Deze overweging vormde het vertrekpunt van het promotieonderzoek van Femke van Lambaart van de Werkplaats Zuyd. Samen leren wordt hierin gezien als een vaak onbenutte kracht: het kan teams in potentie helpen om beter af te stemmen, verantwoordelijkheid te delen en samen te groeien in hun werk. Door samen te leren, ontwikkelen professionals zich — ze verbreden hun perspectief, scherpen hun handelen aan en versterken hun vakmanschap. Dat komt de kwaliteit van de integrale zorg en ondersteuning ten goede. De hypothese achter dit onderzoek is dan ook: als professionals in wijkteams actief samen leren, draagt dat bij aan betere samenwerking én professionele ontwikkeling.
Twee niveaus van samen leren
Het onderzoek beschrijft samen leren als het proces, waarin professionals met verschillende achtergronden gezamenlijk reflecteren op hun handelen, elkaars perspectieven verkennen en samen betekenis geven aan wat goed samenwerken vraagt.
Daarbij wordt gekeken naar leren op twee niveaus. Op individueel niveau gaat het om reflectie op het eigen handelen en het oversteken van vakgrenzen: wat kan ik leren van iemand met een andere professie of expertise? Op teamniveau draait het om gedeelde taal, gezamenlijke reflectie, het benutten van verschillen en het omgaan met spanningen – die, mits goed benut, krachtige leermomenten kunnen zijn.
Samen leren stimuleren
De centrale vraag luidt: hoe stimuleren we samen leren in interprofessionele wijkteams? Het onderzoek richt zich op teams, waarin zorg- en welzijnsprofessionals samenwerken in de wijk rond thuiswonende ouderen met complexe zorgvragen. Denk aan wijkverpleegkundigen, huisartsen, praktijkondersteuners, maatschappelijk werkers, Wmo-consulenten en casemanagers dementie. Het onderzoek bestaat uit verschillende deelstudies, verspreid over twee fases.
In fase 1 wordt bekeken hoe samen leren in de praktijk én vanuit de theorie vorm krijgt, welke mechanismen dat leren bevorderen of juist belemmeren, en hoe deze samenhangen met elkaar. Dit gebeurt via:
- observaties en interviews in een interprofessioneel netwerk in de wijk, om in beeld te krijgen hoe samen leren daar ontstaat in de dagelijkse praktijk;
- interviews met experts op het gebied van samen leren en interprofessionele samenwerking, om theoretische inzichten op te halen;
- een grootschalige inventarisatie binnen projecten van de elf Werkplaatsen Sociaal Domein, verspreid over Nederland. Hierin worden lessen verzameld uit de praktijk over wat samen leren bevordert, welke barrières worden ervaren, en hoe samenwerking tussen zorg en sociaal domein in die projecten tot stand komt.
Deze drie studies vormen samen de basis voor een conceptueel kader. In fase 2 volgt een vertaling naar een praktijkgerichte interventie om samen leren in interprofessionele teams te stimuleren. De ontwerpprincipes voor deze interventie zijn dus ontleend aan inzichten uit de praktijk, de theorie en de casusstudie. In co-creatie met professionals wordt de interventie op maat ontworpen, getest en doorontwikkeld volgens de principes van ontwerpgericht onderzoek. Het doel is om samen leren structureel en bewust onderdeel te maken van de samenwerking – zodat teams niet alleen samen werken, maar ook samen ontwikkelen.
