Bezoek aan Hof Lünnemann in Steinfurt

WerKplaatsen sociaal domein
ColumN

Over de grens:

Op bezoek bij ontmoetings­plekken voor ouderen met dementie

In deze column nemen Peter Gramberg en Eli Haafkens (onderzoekers WSD Twente) ons mee naar Hof Lünnemann in Steinfurt, net over de grens bij Enschede. Zij onderzoeken hoe ontmoetingsplekken voor mensen met dementie in het buitenland worden georganiseerd en wat wij hier in Nederland daarvan kunnen leren.

De cd’s van Heino (de zanger met eeuwige zonnebril) en het zangduo Klaus & Klaus (An der Nordseeküste) liggen op tafel. ‘Maar we luisteren ook naar andere muziek hoor, niet alle bezoekers houden van schlagers, lacht Oliver Maass. Maass is locatieleider van Hof Lünnemann in Steinfurt, ongeveer 35 kilometer over de grens bij Enschede in het Münsterland. Het is een plek waar dagbesteding en ambulante hulp aan ouderen, in de meeste gevallen met dementie, gegeven wordt. Daarnaast zijn er woongroepen op het terrein.

Buitenland

We bezoeken deze locatie in het kader van het thema ‘ontmoetingsplekken voor ouderen met (beginnende) dementie’, een project van de Werkplaats Ondersteunende Thuiswonende Ouderen Twente. Binnen dit project zijn we de afgelopen tijd aan de slag gegaan met de vraag hoe dergelijke ontmoetingsplekken kunnen worden opgezet en worden ingevuld. Een van de onderdelen van het project is een verkenning van de situatie in het buitenland. We hebben daarbij gekeken naar verschillende landen, namelijk Italië, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en dus ook Duitsland. Onze Hogeschool Saxion ligt amper vijf kilometer van de grens, maar toch is het vaak volslagen onbekend hoe vraagstukken op het gebied van zorg en welzijn door de buren worden aangepakt en wat overeenkomsten en verschillen zijn. Daarom zijn we verheugd dat we zo gastvrij door de locatieleider worden ontvangen. Pas aan het eind van de middag, als de bezoekers en de medewerkers naar huis zijn, want overdag is er geen tijd voor dit soort gesprekken.

Bordje Hof Lünnemann in Steinfurt

Personeelstekort

Hier hebben we direct een overeenkomst met Nederland te pakken: Hof Lünnemann kampt met personeelstekort, de afgelopen weken hebben drie medewerkers opgezegd. Op Hof Lünnemann werken Pflegefachkräfte, zij hebben een opleiding op hoger mbo-/hbo-niveau en mogen zelfstandig zorgtaken uitvoeren. Daarnaast zijn er ook Pflegekräfte en Pfegeassistenten, die een lager opleidingsniveau hebben en alleen onder leiding van een Pflegefachkraft mogen werken. Er zijn geen sociaal werkers op Hof Lünnemann, wel komen sociaalpedagogische medewerkers van andere organisaties af en toe langs. Een extra knelpunt bij de personeelsvraag is dat de organisatie geen vrijwilligers mag inzetten, omdat het een bedrijf is (een GmbH, vergelijkbaar met een BV). Organisaties die gekoppeld zijn aan kerken, zoals Caritas en Diaconie of het Rode Kruis of Arbeiterwohlfahrt, mogen wel vrijwilligers inschakelen.

‘Er wordt elke dag vers gekookt, het zijn geen opwarmmaaltijden’

Programma

Terug naar de ontmoetingsplek die Hof Lünnemann biedt. Iedere werkdag komen twaalf tot zestien veelal oudere bewoners uit Steinfurt naar Hof Lünnemann. Het programma begint met een ontbijt, daarna wordt de krant doorgenomen. De rest van de ochtend staat in het teken van een activiteit, zoals geheugentraining, bewegingsactiviteit, muziek luisteren, spelletjes doen, een lezing vanuit de bibliotheek of soms een activiteit samen met de kinderopvang. Daarna is het tijd voor de lunch, waarbij aangemoedigd wordt dat de deelnemers zelf meehelpen met de voorbereiding. Er wordt elke dag vers gekookt, het zijn geen opwarmmaaltijden. ’s Middags is er koffie en om 16.30 uur worden de mensen weer naar huis gebracht.

Hof Lünnemann in Steinfurt

Hof Lünnemann biedt geen laagdrempelige, preventieve hulp aan ouderen met dementie, zoals de ontmoetingsgroepen in Nederland beogen, maar alleen aan mensen met een indicatie. Het is dus meer vergelijkbaar met dagbesteding. Hoe vaak iemand kan komen hangt af van de indicatie die men krijgt. De afgelopen periode zijn de kosten van personeel en vervoer zo gestegen, dat men een steeds hogere indicatie moet hebben om regelmatig naar de ontmoetingsgroep te kunnen gaan. Wel ‘telt’ dementie sinds een aantal jaar sterker mee bij het vaststellen van de indicatie. Mogelijke deelnemers aan de daggroepen worden vooral bereikt door mond-tot-mondreclame. Dit werkt volgens Hof Lünnemann het beste. Daarnaast wordt Hof Lünnemann gepromoot op social media en via flyers.

‘Organisaties worden gestimuleerd dementievriendelijker te worden’

Gemeente

We komen er tijdens ons gesprek achter dat preventieve ontmoetingsplekken in Duitsland vooral bij organisaties buiten de zorg te vinden zijn. Deze organisaties worden gestimuleerd ‘dementievriendelijker’ te worden. De verantwoording voor het uitvoeren van deze maatregelen ligt op het niveau van de gemeente. Zij worden geacht goede lokale omstandigheden voor mensen met dementie en hun familieleden te bieden. In de gemeenten moeten meer dementievriendelijke openbare ontmoetingsplaatsen worden gecreëerd, zodat mensen met dementie zo lang mogelijk hun dagelijkse leven kunnen voortzetten en kunnen deelnemen aan het sociale leven. Dit betekent dat er inklusive Quartiere zijn waarin bewoners met dementie deelnemen aan activiteiten van sportverenigingen, kerken, culturele instellingen, verenigingen, et cetera. Organisaties waarvan zij vaak al lange tijd lid zijn, waar zij graag komen en die voor hen vertrouwd zijn. Hiervoor is het van belang dat ook de ‘andere kant’, dus de bewoner zonder dementie, voldoende op de hoogte is van de beperkingen waarmee mensen met dementie leven en vooroordelen en taboes worden verminderd. Veel aandacht gaat dan ook uit naar bewustwordingscampagnes. Bijzondere aandachtsgroepen zijn kinderen en jongeren, politie en brandweer en openbaar vervoermedewerkers. Het is de moeite waard om te zien hoe deze Duitse uitgangspunten in de praktijk worden uitgevoerd. Een mooi thema voor een volgend bezoek aan de andere kant van de grens!

Feiten en cijfers over zinvolle daginvulling voor mensen met dementie

  • Een zinvolle daginvulling vervult een belangrijke rol in het leven voor thuiswonende mensen met dementie en sluit aan bij het belevings- en/of psychosociale perspectief. Door bevordering van het omgaan met - en aanpassen aan de gevolgen van dementie, maar ook goede begeleiding en ondersteuning, wordt de kwaliteit van leven vergroot bij mensen met dementie en hun mantelzorgers. Het dementieproces kan hiermee niet worden gestopt, maar wel in enige mate worden vertraagd.
  • 36% van de mantelzorgers van mensen met dementie geeft aan dat groepsactiviteiten voor de naaste noodzakelijk zijn om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen (Dementiemonitor Mantelzorg).

Tekst & beeld: Peter Gramberg en Eli Haafkens

Ook interessant

2 oudere mannen

Ouderen activiteiten