‘We gunnen inwoners een reis zonder onnodige obstakels’
De Werkplaats Gelderse Vallei start samen met de coalitie Vitaal Ouder Worden en de gemeente Ede een project om de inwonersreis van inwoners met dementie te onderzoeken. Dit biedt inzicht in de waardering van het zorg- en welzijnsaanbod en mogelijkheden tot optimalisatie. ‘Het is in het belang van iedereen om te voorkomen dat er een crisis ontstaat’, aldus het kernteam.
In 2030 is een kwart van de Edese bevolking 65 jaar of ouder. Tegen die tijd verwacht Ede een toename van 50% van ouderen met dementie. Er is ook een tekort aan huisartsen en een groeiende vraag naar wijkverpleging. Het overheidsbeleid streeft naar behoud van intramurale zorg in verpleeghuizen, wat betekent dat er meer zorg thuis aangeboden moet worden. Hierdoor zullen veel meer ouderen thuis moeten blijven wonen, wat de personeelstekorten nog meer zal vergroten. Dit vraagt om aanpassingen in het huidige zorg- en welzijnsaanbod.
‘Mantelzorgers kunnen plots wegvallen of overbelast raken’
‘We zien dat er een aanzienlijke groep mensen met dementie thuis blijft wonen zonder zich voor te bereiden op de toekomst’, vertelt een kernteamlid. ‘Vroeg of laat ontstaat er dan een crisis. Mantelzorgers kunnen plotseling wegvallen of overbelast raken. Of de dementie vordert sneller dan gedacht, waardoor er nog niet is nagedacht over hoe het verder moet wanneer het thuis niet meer gaat. Ook zijn ouderen met een migratieachtergrond niet altijd in beeld bij professionals, waardoor zorgindicaties niet of veel te laat geregeld worden.’
Feiten & cijfers over mantelzorgers voor mensen met dementie
Dertien procent van de mantelzorgers voor mensen met dementie voelt zich zeer zwaar belast of overbelast (Dementiemonitor Mantelzorg, 2022).
68% van de mantelzorgers van mensen met dementie heeft problemen om dagelijkse activiteiten te combineren met zorgtaken (Dementiemonitor Mantelzorg, 2022).
Crisis voorkomen
‘Het is in het belang van iedereen om te voorkomen dat er een crisis ontstaat’, vervolgt het kernteamlid. De inwoner zelf gun je een reis zonder onnodige crises en obstakels, maar ook de betrokken mantelzorgers, naasten en professionals zijn hierbij gebaat. Om passende zorg te bieden die aansluit bij ieders behoeften en de veranderende zorgvraag, is het essentieel om het perspectief van de inwoners centraal te stellen. Zelfredzaamheid en eigen regie worden steeds belangrijker. Daarom moeten zorgprofessionals nauwer samenwerken met mantelzorgers en het informele netwerk. We moeten ontdekken wat ouderen nodig hebben van zorg- en welzijnsprofessionals en welke rol het (on)bekende informele netwerk speelt. Wat doen de mantelzorgers? Welke rol heeft de sociale basis? En hoe wordt dit door de persoon met dementie ervaren? Dat zijn de kernvragen van dit project.
‘Wanneer we weten welke kansen er zijn, kan daarop geïnvesteerd en geleerd worden’
Perspectief van de oudere centraal
Door de inwonersreis te beschrijven hopen we een goed beeld van de belevingswereld van de oudere met dementie te schetsen. ‘Nothing about us without us, daar zijn we helaas in de zorg voor onze oudere inwoners met dementie nog lang niet’, verzucht een kernteamlid. ‘We hopen te ontdekken waar mogelijke kansen liggen in de samenwerking tussen de professionals en de informele netwerken. Wanneer we weten welke kansen er zijn, kan daarop geïnvesteerd en geleerd worden.’
Aanpak
Eerst gaan we ontdekken wie de Edese oudere met dementie is. Welke persona’s kunnen we opstellen aan de hand van gesprekken en CBS-data? Elke persoon is uniek, met verschillende achtergronden en obstakels. Bijvoorbeeld, een oudere met een migratieachtergrond kan heel andere uitdagingen ervaren dan een oudere van Nederlandse komaf. Als duidelijk is welke persona’s er zijn, zal er per persona een casestudie gedaan worden waarin inzichtelijk wordt hoe de inwonersreis door de inwoner en dienst naasten wordt beleefd. Daarbij zal bijzondere aandacht zijn voor het eigen handelen en de zelfredzaamheid van de inwoner. Daarna bespreken we de bevindingen met zorg- en welzijnsprofessionals, waarbij we vragen om kritisch te kijken naar hun eigen handelen en de samenwerking met het informele netwerk.
Als we alles in kaart hebben gebracht, kunnen we de inwonersreis van oudere inwoners van Ede met dementie verbeteren. Zo kunnen zorg en welzijn, zowel door formele als informele partijen, beter worden afgestemd op de behoeften van de individuele inwoner. Zodat de inwoner een reis ervaart zonder onnodige obstakels.
Een bijdrage leveren?
Dit onderzoek richt zich voornamelijk op de Edese praktijk, maar de onderzoekers streven er ook naar om algemene lessen te leren. Wil je bijdragen aan dit onderzoek, heb je ideeën om bij te dragen, of wil je de voortgang volgen? Neem dan contact op met de Werkplaats Gelderse Vallei via WSD@che.nl.
Tekst: Annemieke Pungu-Wibbelink, als docent-onderzoeker betrokken bij het onderzoeksproject